Anayasa hukuku uzmanı Ertuğrul Cenk Gürcan, vicdani retçi Mehmet Tarhan ve savaskarsitlari'ndan Oğuz Sönmez, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'nin (AİHM) Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin (AİHS) 9. maddesi gereğince Türkiye'nin düzenleme yapmazsa yeni mahkumiyetlerden kurtulamayacağını söylüyorlar.
Milli Savunma Bakanı İsmet Yılmaz, vicdani ret ile ilgili Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde (TBMM) ''bedelli askerlik'' görüşmelerinde"Askere gitmeyeceğim veya üniforma giymeyeceğim diyenler için her seferinde ceza tekrarlaması yerine bir ceza vereceğiz, o cezayı hapiste çektikten sonra da askerlikten muaf olacak. Düzenleme budur, bununla ilgili bir çalışma yapılacak" demişti.
Gürcan: Profesyonel orduyla çözüm
Gürcan AİHM'in Bayatyan kararıyla 9. maddeye dayanarak vicdani reddi tanımadığı gerekçesiyle Ermenistan'ı, Yunus Erçep kararıyla da Türkiye'yi mahkum ettiğini hatırlatıyor, Türkiye'nin artık vicdani reddi hakkının tanımamasının mümkün olmadığını söylüyor.
Gürcan, AİHM'in 2006'daki Osman Murat Ülke kararında kötü muameleyi, tekrarlanan cezalandırmayı ve sivil ölümü dikkate aldığını, ancak Erçep kararıyla Türkiye'nin vicdani reddi hak olarak kabul etmediği için mahkum edildiğini hatırlatıyor.
''Türkiye Bakan Yılmaz'ın sözünü ettiği düzenlemeyle belki biraz zaman kazanabilir. Bu sorun ancak profesyonel orduyla, vicdani retçileri askerlikten muaf tutacak kamu hizmeti ile de çözülebilir. Kültürel dinamikler vicdani rete çok uygun olmadığı için profesyonel orduyla askerlik isteyenlerin de retçilerin de sorunu çözülür.''
Sönmez: Ret insan hakkı
Sönmez vicdani ret hakkının bir insan hakkı olduğunu, 'hak kullanımı''nı cezalandırmanın Türkiye'ye mahsus olduğunu söylüyor.
''AİHM'in ve Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi'nin beklentisi vicdani ret yasası ve cezalandırıcı nitelikte olmayan alternatif hizmet uygulamasıdır.''
Tarhan: Vicdani ret norm olmalı
Tarhan da hükümetin vicdani reddi değil, askerlik düzenlemesini norm olarak gördüğünü ve cezalandırıcı tedbirler önerdiğini ifade ediyor.
''Avrupa Konseyi yönergeleri vicdani ret hakkının bir ceza rejimi içinde değil, bir hak kategorisi olarak görülmesi gerektiğini gösteriyor. Erçep kararı nedeniyle yeni bir düzenleme kısa süre sonra tekrar gündeme gelecektir.
* Haber görseli: Kaveh Adel'in "Go Back to Your Mother while You Still Can" (Hala dönebiliyorken, annene geri dön) adlı çalışması.
Kaynak: Bianet
